کارگاه سینما و بازنمایی مسئله عدالت یکی از سرفصلهای ارائهشده در دوره جامع حقوق سینمایی است. این دوره، مسیری آموزشی کامل، منسجم، کاربردی و هدفمند است که با هدف ارتقای دانش و پرورش مهارتهای تخصصی در عرصهی حقوق سینمایی طراحی شده است.
در این مسیر آموزشی، دانشپذیران ضمن آشنایی با پروندهها و موقعیتهای واقعی در عرصهی حقوق سینمایی، با چالشها، راهکارها و فرایندهای عملی حل مسئله در این حوزه نیز روبهرو میشوند. ساختار دوره به گونهای طراحی شده است که پیوندی مؤثر میان دانش نظری و رویههای عملی برقرار سازد و نگاهی عمیقتر به بُعد حقوقی و اجتماعی سینما بیافریند.
محتوای کارگاه سینما و بازنمایی مسئله عدالت :
در این کارگاه مفهوم عدالت در واقعیت و در دنیای سینما و تصویر مورد چالش و بررسی قرار می گیرد . عدالت مفهومی است پیچیده، لغزان و بهغایت نسبی؛ مفهومی که همچون بسیاری از پدیدههای انسانی، از چارچوبی مطلق و جهانشمول برخوردار نیست و در بستر قراردادهای اجتماعی و باورهای فرهنگی شکل میگیرد.
در حوزهی حقوق و قضا، عدالت همواره در ظاهر بهعنوان ارزشی مطلق مورد تأیید است؛ اما پرسش بنیادین این است که آیا تصمیمات قضایی، صرفنظر از درستی یا نادرستیِ قانونیشان، توانستهاند با معنای حقیقی عدالت پیوند یابند؟
تجربه نشان میدهد که تطابق کامل میان صحت حقوقی و تحقق عدالت، امری نادر است؛ چراکه تصمیمی میتواند از منظر قانون صحیح باشد، اما از دیدگاه وجدان انسانی و حس عدالتخواهی، ناروا جلوه کند. بسیاری از قضات اذعان دارند که برخی از احکامشان درست بوده، اما «عادلانه» نبوده است. از اینرو، میتوان گفت عدالت نه مطلق، بلکه نسبی است و وابسته به جایگاه افراد، شرایط اجتماعی و عوامل فرهنگی است .در این میان، سینما بهعنوان هنری روایتمحور، نقشی پررنگ در بازنمایی و حتی بازآفرینی مفهوم عدالت ایفا کرده است. نسبی و انعطافپذیر بودن عدالت، امکان خلاقیت گستردهای به سینماگر میدهد تا با بهرهگیری از تصویر، موسیقی و روایت، شکل خاصی از عدالت را برساخته و در ذهن مخاطب تثبیت کند.
سینما در بسیاری موارد، با القای این باور که عدالت مطلق و همواره دستیافتنی است، تصویری ایده آل و گاه فریبنده از جهانِ خیر و شر ارائه میدهد؛ جهانی که در آن عدالت در نهایت اجرا میشود و مظلوم به حق خود میرسد. با این حال، کمتر پیش میآید که خودِ مفهوم عدالت در سینما به چالش کشیده شود یا در ابعاد فلسفی و اخلاقی آن تأمل گردد.
از این رو این کارگاه با به چالش کشیدن مفهوم عدالت در پی آن است که به پرسشهای بنیادینی از این دست بپردازد
- آیا عدالت، با اتخاذ تصمیمی صرفاً قانونی و صحیح محقق میشود؟
- سینما چگونه در شکلدهی یا تحریف مفهوم عدالت نقش دارد؟
- و آیا میتوان عدالت را نه بهمثابه حقیقتی مطلق، بلکه بهعنوان روایتی سینمایی و اجتماعی بازشناخت؟
این کارگاه تلاشی است برای درک نسبت میان قانون، وجدان و بازنمایی هنری عدالت در جهان معاصر.
